Het is nog steeds een heftig discussiethema rondom de mooiste traditie voor de Nederlandse kinderen: Zwarte Piet. Ikzelf neem een beetje afstand van het thema; in Hongarije loopt Sinterklaas (Mikulás) rond op de 6de december, met zijn hulpje de Krampusz. Die is helemaal zwart en heeft veel meer te maken met de duivel dan met onze Zwarte Piet. We hebben in Hongarije nog geen bezwaar tegen de Krampusz, ook niet tegen het brengen van de roe.

In principe heb ik destijds als kind al vrede gesloten met de zwarte kleur en de duidelijk gemeen bedoelde, bang makende acties van de Krampusz. De kleur zwart heb ik lang alleen maar geassocieerd met rouw of een zeer officiële gelegenheid. We droegen bijvoorbeeld zwart met wit voor ceremoniële plechtigheden, zoals de opening van het schooljaar of het vieren van de vrijheid op 4 april. Nee, dat is geen foutje, we vierden het op 4 april, niet op 5 mei. Het was op 4 april 1945 dat Budapest bevrijd werd van de Duitse bezetting. Deze datum symboliseerde nog lang de vrijheid van Hongarije. Eigenaardig genoeg werd diezelfde datum meer dan 40 jaar later erkend als het begin van de bezetting door de Sovjet-Unie. Sindsdien vieren we geen 4 april meer.

Klinkt als

De Hongaarse taal lijkt op geen enkele Europese taal – hij heeft een eigenaardige structuur, grammatica en zelfs een eigen alfabet. Daardoor klinkt voor mij piet in eerste instantie precies hetzelfde als pit. Omdat mijn gehoor mij niet helpt bij dit onderscheid, moet ik er erg op letten dat ik de juiste letters gebruik. En er de juiste betekenis uithaal! Zo kon het dat Zwarte Piet bij mij meteen de associatie met zwart zaad opriep.

Zwarte pit

De haren van mijn moeder zijn al sinds haar 40ste bijna helemaal wit. Mijn oma kende ik 38 jaar lang en ze was net als de echte, sprookjesachtige oma’s: mijn hele leven al kende ik haar met witte haren. En ze kleurde het niet, mijn moeder wel. Mijn vader begon pas rond zijn 60ste een beetje te verkleuren, dus ik was altijd benieuwd hoe ik eruit zou zien op mijn 40ste. Het gaat nog steeds prima. Op mijn 45ste kan je enkele zilveren haartjes bij mij ontdekken, maar er is nog steeds geen reden voor paniek.

Volgens de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM), zijn onze nieren verantwoordelijk voor onder andere de kleur van onze haren. Vroeg grijs worden betekent verzwakte nieren, verzwakt water element. Water is een van de 5 elementen waarmee de TCM de dynamiek van het leven beschrijft en begrijpt. Elk element heeft bijhorende organen, kleuren, smaken en seizoenen. Bij het water element horen de nieren en de blaas, de zoute smaak, de winter en de kleur zwart. Het is ook zo dat elementen gevoed kunnen worden met de passende kleur voeding. Als je langer je mooie, oorspronkelijke haarkleur wil behouden, mag je zo goed als elke dag een portie van een zwart voedingsmiddel eten.

Het best passend is het zwarte sesamzaad. Ja, diegene die je vaak op de verschillende sushi’s ziet.

Van een Hongaarse 5 elementen voedingsdeskundige leerde ik een leuke manier om te genieten van zwart sesamzaad. Het is tevens een prima vervanger van cappuccino. Het recept in het Engels vind je hier. (Een toevoeging: je wilt misschien eerst de zaden roosteren in een pan.) Deze drank is gezond en helpt je om afstand te nemen van coffeïne en zuivel. Meteen twee vliegen in een klap. Schrik niet van de kleur, focus je op de smaak en de beleving die deze warme drank je geeft.

Ik ben benieuwd naar jouw mening; hoe bevalt een drankje op basis van zwarte pit?

“Kennelijk is het ideale zelf voor de meeste mensen ook een goed aan anderen aangepaste persoon – we willen vaak best doen wat anderen van ons willen.” Dit is de slotconclusie van Ellen de Bruin, die voor NRC een recensie schreef op 23 november 2018 over enkele nieuwe onderzoeken op het gebied van de psychologie.

De Bruin brengt stukken van verschillende onderzoeken naar voren, om onder andere te concluderen dat je ware zelf niet te meten en objectiveren valt en zijn bestaan dus niet te bewijzen valt. Als je niet bent hoe je moet zijn, of hoe je wilt zijn dan ben je jezelf niet. En als je de openingsquote leest, dan is het verhaaltje mooi rond: doe dat wat van je verwacht wordt (dat wil je toch doen) en dan ben je tevreden met je leven.

Terwijl ik het artikel las was ik mezelf continu aan het kalmeren: “Wacht tot het einde, het kan nog alle kanten op met dit stuk tekst.” Eenmaal bij het laatste woord liet ik mezelf gaan.

Waarom heeft de mens zo een mega grote neiging tot het wetenschappelijk willen bewijzen van het bestaan van alles? Valt iets niet te bewijzen dan wordt het bestaan ervan ook gauw ontkent. Wat mij hier vooral stoort, is de arrogantie van de mens die zich boven alles plaatst en bepaalt wat waar is en wat niet waar is. Gebaseerd op een gebrekkig instrument (wetenschappelijk onderzoek noemt men het) gaat de mens dingen ontkennen – het erkennen gebeurt minder vaak, merk ik.

Verzeping

Ik durf een beetje voorzichtig en toch overtuigd kritisch te zijn over een groep van onderzoekers: ik ben opgeleid tot wetenschapper en ruim 10 jaar heb ik gewerkt als onderzoeker in het veld van toegepaste wetenschap. Daar waar de reactie en interactie tussen materialen volgens de regels van de scheikunde vastgelegd kunnen worden, is er sprake van zekerheid. Het mengen van loog en vet onder de juiste condities leidt tot de formatie van zeep. Als de randvoorwaarden voor deze chemische reactie niet nageleefd worden, dan kunnen de stoffen niet met elkaar in reactie komen. Dan is er geen zeep.

Van je fouten leren

Ook vind ik het bijzonder hoe weinig de mens geleerd heeft van zijn eigen voorouders en zijn geschiedenis. Het was voor de hele wereld niet te geloven dat onze aarde rond zou zijn en om de zon zou draaien. En toch is het zo. De ontwikkeling van de mens, waarmee ik ook het open gaan van zijn blikveld bedoel, heeft vele honderden jaren nodig gehad. Door anders naar het probleem durven te kijken, kwamen we tot nieuwe inzichten en ontdekkingen. Als Kepler niet had gedurfd het idee van een ellips te nemen in plaats van een cirkelvormige baan voor de planeten draaiend om de zon, dan waren we nog niet zo ver geweest in het verkennen van ons universum als we nu zijn. En dit vermogen van de mens, een combinatie van creativiteit en lef, vind ik zo een waardevolle eigenschap! Het brengt ons vooruit, het maakt mogelijk dat we nieuwe paden bewandelen en nieuwe ervaringen en kennis opdoen.

Seeing is believing

En toch vindt de mens het nog steeds zo moeilijk om datgene wat niet te zien is, niet tastbaar is, gewoon aan te nemen. Om tenminste de mogelijkheid toe te laten dat het er kan zijn. In plaats daarvan gaat de onderzoeker de problematiek zo beschrijven dat het “onderzoekbaar” is. Daarmee is het bijna niet te voorkomen dat het onderwerp helemaal uitgekleed wordt en ontdaan van belangrijke contexten. Dit is allemaal nodig en gedaan voor de benadering vanuit de pure onderzoekende, calculerende logica.

Hoe fijn zou het zijn om te erkennen dat sommige stellingen door middel van hypothesestelling niet te pakken zijn. Laat staan dat we instrumenten nodig hebben, die het niet-materiele betekenisvol kunnen registreren. Dit samen brengt dat de uitspraken van “niet-te-bewijzen” veel te gemakkelijk omgezet worden tot ontkenning. Dat kan gebeuren door iets heel belangrijks wat betreft de gewone hypothesestelling even te negeren. Als een hypothese (voorwaardelijke aanname) niet bewezen wordt betekent dat niet de automatische ontkenning van de stelling! Het betekent puur en alleen dat met de voor het onderzoek gebruikte middelen en door het hanteren van de vastgelegde randvoorwaarden, er geen verklaring is gevonden voor een fenomeen. En dat is een wezenlijk verschil. Het werpt ook meteen licht op de enige beperkende factor in een soortgelijke benadering: de mens zelf.

In rust met mezelf

Ik nodig nog steeds iedereen uit om zijn of haar ware zelf te blijven hanteren. Je ware zelf kunnen zijn betekent ook dat je in eerste instantie zacht bent voor jezelf en daardoor ook voor jouw medemens. Deze zachtheid is niet bedoeld om gemeten te worden, maar om herkend te worden! Merk op, neem waar dat je jouw doen en laten met mildheid benadert en dat je de strijd tegen jezelf achter jou hebt gelaten.

Je hebt één beste vriend nodig en dat ben jij zelf. Daaruit bekeken zijn er geen andere zelven meer – alleen de ware.

Wil je vertellen in welke relatie jij met je ware zelf bent? Misschien ook hoe je het merkt dat het jouw ware zelf is? Zet je verhaal in de comments. We gaan er niet over oordelen of het waar is of niet…